Iliri

Iliri su bili skupina indoeuropskih plemena koja su naseljavala zapadni dio Balkanskog poluotoka u antičko doba. Njihovo ime dolazi od grčke riječi “Ἰλλυριοί” (Illyrioi) i latinske “Illyrii”. Iliri su bili jedna od tri glavne paleo-balkanske populacije, uz Tračane i Grke.

Iliri su živjeli na području koje danas obuhvaća Albaniju, Crnu Goru, Kosovo, veći dio Hrvatske i Bosne i Hercegovine, zapadnu i središnju Srbiju te dijelove Slovenije. Prvi spomen Ilira datira iz 6. stoljeća pr. Kr., u djelima grčkog pisca Hekateja iz Mileta.

Iliri su bili poznati po svojoj ratničkoj kulturi i složenoj društvenoj organizaciji. Njihova plemena često su se sukobljavala međusobno, ali i s drugim narodima, uključujući Grke i Rimljane. Rimljani su konačno osvojili Iliriju 168. pr. Kr., nakon Ilirskih ratova.

Iliri su također imali bogatu materijalnu kulturu, uključujući izradu oružja, nakita i keramike. Njihov jezik pripadao je indoeuropskoj jezičnoj porodici, ali je danas gotovo potpuno izumro

Ispod donosimo ulomk knjige dr. Ferri Rafa o porijeklu imena Ilir a o njegovom pisanju osvrnuti ćemo se i u posebnom odjeljku.

KULT ZMIJE KOD STARIH ILIRA 

Još kod najstarijih civilizacija razvio se kult raznih životinja pa i zmija. Tako je kod Sumeraca zmija simbol zemlje i plodnosti, a kod starih Egipćana ona je također i simbol podzemlja. Osim toga nju često susrećemo iu mitologiji nekih drugih naroda, čija se kultura razvila pod uplivom Egipćana i Sumeraca, kao na pr. Feničana it. d. Ipak mislimo, da je ona imala najveće značenje kod starih Ilira i da je, dapače, bila njihov nacionalni simbol, pa tome u prilog želimo iznijeti neke histo-rijske, filološke i folklorne argumente. 

Mitski praotac Ilira bio je prikazivan u obliku zmije, a ilirsko ime ima korijen »ilur«, što znači zmija. Kod Baska »luur« također znači zmija, a sličan korijen nalazimo i kod nekih kavkaskih naroda kao i kod Hetita, prastanovnika Balkana, Dapače, sačuvan nam je i jedan hetitski mit o borbi boga oluje i zmije pod imenom »Ilu-jankaš« Osim toga i danas se jedna vrst zmija, i to smotulje, naučnim imenom zovu »ilysiidae« prema grčkom glagolu »eilyo«,što znači zamotati, pa nas i to fonetski podsjeća na ilirsko-hetitski korijen »ilu«